Kuduz, insan ve memeli hayvanların çoğunda beyin dokusunda iltihaplanmaya neden olan ölümcül bir zoonotik hastalık olarak tanımlanıyor. kuduz virüsü genellikle kuduz bir hayvanın ısırığı yoluyla bulaşıyor ve merkezi sinir sistemini etkileyerek ensefalopati adı verilen ağır bir beyin enfeksiyonuna neden olabiliyor.
Virüs, vücuda girdikten sonra sinirler boyunca beyne doğru ilerliyor. Bu sürece “kuluçka dönemi” deniliyor ve bu dönem genellikle 10 gün ile 1 yıl arasında değişiyor. Virüs, beyin ve omurilikte iltihaplanmaya yol açarak ölüme kadar ilerleyen ciddi nörolojik hasarlar oluşturabiliyor.
Kuduzun en yaygın bulaşma yolu, enfekte hayvanın salyasında taşınan virüsün ısırıkla deriye nüfuz etmesi. Nadiren de olsa, virüs aerosol parçacıklarının solunmasıyla veya kuduz bir hayvanın göz, ağız, burun gibi mukozalara temasıyla bulaşabiliyor. Kuduz riski yüksek hayvanlar arasında yarasalar, tilkiler, rakunlar, kokarcalar, dağ sıçanları ve aşısız köpek ile kediler bulunuyor.
Uzmanlar, evcil hayvanların düzenli olarak kuduz aşısı yaptırılmasının önemine dikkat çekiyor. Son yıllarda bazı ülkelerde vahşi hayvan popülasyonlarının aşılanması amacıyla aşı içeren yemler kullanılmaya başlandı. Bu uygulama, evcil hayvanlar arasında kuduzun yayılmasını önemli ölçüde azalttı.
Kuduzun ilk belirtileri, virüs bulaştıktan 1 ila 3 ay sonra ortaya çıkıyor. Başlangıçta ateş, halsizlik, baş ağrısı ve mide bulantısı gibi genel grip benzeri semptomlar gözleniyor. İlerleyen dönemlerde ise anksiyete, halüsinasyon, aşırı tükürük üretimi, yutma güçlüğü, hidrofobi (su korkusu) ve felç gibi nörolojik bulgular gelişebiliyor.
Hastalığın tedavisinde en kritik nokta, belirtiler ortaya çıkmadan önce müdahale edilmesi. Kuduz virüsü beyne ulaştıktan sonra uygulanan tedavi maalesef etkili olmuyor. Bu nedenle, bir hayvan tarafından ısırılan kişilerin vakit kaybetmeden tıbbi yardım alması gerekiyor.
Kuduz tedavisi kapsamında, yara bölgesi sabun ve bol suyla en az 10 dakika yıkanmalı, ardından tetanoz ve kuduz aşısı uygulanmalıdır. Doktorlar ayrıca hayvanın türü, aşı durumu ve olayın koşullarını değerlendirerek immün globulin tedavisi de önerebiliyor.
Kuduz aşısı oldukça güvenli kabul ediliyor. Hafif yan etkiler arasında enjeksiyon yerinde kızarıklık, baş ağrısı veya kas ağrısı görülebiliyor. Şiddetli alerjik reaksiyon riski ise son derece düşüktür. Uzmanlar, kuduz aşısının hem önleyici hem de tedavi edici etkisi nedeniyle, maruziyet şüphesi bulunan herkesin aşılanmasını öneriyor.
Kuduz, tedavi edilmediğinde neredeyse her zaman ölümle sonuçlanıyor. Bu nedenle, hayvan ısırıkları sonrasında erken müdahale ve bilinçli davranmak, hayat kurtarıcı önem taşıyor.
