Koronavirüsün kökenine ilişkin tartışmalar sürerken, pandeminin başlangıcına dair yapılan yeni bir bilimsel araştırma önemli bir iddia ortaya koydu. Arizona Üniversitesi’nden viroloji uzmanı Dr. Michael Worobey tarafından yürütülen çalışma, koronavirüsün sıfırıncı vakasının Çin’in Vuhan kentindeki Huanan canlı hayvan pazarında çalışan bir kadın satıcı olduğunu öne sürüyor. Bu iddia, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) raporunda yer alan ilk vaka bilgisiyle çelişerek köken araştırmalarına yeni bir boyut kazandırıyor.
DSÖ’nün yayımladığı raporda, ilk koronavirüs hastasının pazardan kilometrelerce uzakta yaşayan 41 yaşındaki bir muhasebeci olduğu belirtilmişti. Rapora göre söz konusu kişi, 8 Aralık’ta diş tedavisi için hastaneye gitmiş, 16 Aralık’ta ise Covid-19 belirtileri göstermeye başlamıştı. Ancak Dr. Worobey, muhasebecinin koronavirüs semptomlarını pazarla ilişkilendirecek herhangi bir bulgu olmadığını vurgulayarak bu bilgiyi sorguluyor.
SIFIRINCI VAKA BİR KADIN SATICIYDI
Dr. Worobey’nin araştırmasına göre sıfırıncı hasta, Huanan pazarında çalışan Wei Guixian isimli kadın satıcıydı. Kadının 11 Aralık 2019’da hastalandığı ve pazarla doğrudan temas hâlinde olması nedeniyle virüsün kaynağına dair kritik bir veri sunduğu belirtiliyor. Araştırmacıya göre, pazarda çalışan çok sayıda kişi benzer tarihlerde benzer semptomlar göstermişti.
Worobey, koronavirüsün ilk hastalarının önemli bir bölümünün bu pazarla organik bir bağ taşıdığını ifade ederek pandeminin kökeninin büyük olasılıkla burada başladığını savunuyor. Huanan pazarının yapısı, canlı hayvan ticareti ve yoğun insan etkileşimi, virüsün insana sıçraması için uygun bir ortam oluşturmuş olabilir.
PANDEMİNİN BAŞLANGICINA DAİR ÇARPICI ANALİZLER
Yeni çalışmada, 2019’un sonlarında Wuhan’daki hastanelerde teşhis edilen ve nedeni açıklanamayan en erken vakaların incelendiği belirtildi. Dr. Worobey, bu vakalardan en az 19’unun doğrudan veya dolaylı olarak pazarla bağlantılı olduğunu tespit ettiğini söylüyor. Bu veri, pandeminin başlangıcında pazarın merkezi bir rol oynadığını destekleyen önemli bir delil olarak değerlendiriliyor.
Ek olarak, Wuhan’daki ilk Covid-19 vakalarının yarısının pazarla ilişkili olması, pandeminin kaynağına ilişkin tartışmalarda önemli bir ağırlık taşıyor. Huanan pazarı, resmi makamlar tarafından kapatılması ve bölgedeki hayvan örneklerinin temizlenmesi nedeniyle uzun süredir tartışmalı bir araştırma alanı olarak biliniyor.
DSÖ’YE YÖNELİK ELEŞTİRİLER
Worobey’nin çalışması, DSÖ’nün köken araştırmalarında izlediği yöntemi de eleştiriyor. Bilim insanı, ilk vaka olarak gösterilen muhasebecinin Covid-19 semptomlarının zamanlaması ve konumu açısından pandeminin başlangıç noktasını temsil etmediğini savunuyor. Bu durum, koronavirüsün kökenine ilişkin dünyadaki en büyük soru işaretlerinden birinin yeniden gündeme taşınmasına neden oldu.
Uzmanlar, yeni bulguların kesin bir sonuç sunmadığını ancak pandeminin başlangıç noktasına dair güçlü bir ihtimali tekrar öne çıkardığını belirtiyor. Araştırmanın, gelecekte yapılacak daha kapsamlı genetik, epidemiyolojik ve çevresel çalışmalar için önemli bir referans niteliği taşıdığı değerlendiriliyor.
