Merhaba kıymetli okuyucularım; Hayali oyunlar oynayan çocukların oyun içinde ne kadar keyifli ve neşeli olduklarını sıkça gözlemleriz.
Bunun sebebi, keyif alınarak gerçekleştirilen bir aktivite sırasında insan beyninin endorfin denilen bir hormon salgılamasıdır. Bu hormon insanların ruh hallerine de etki ederek, belirgin bir mutluluk hissi sağlar.
Ayrıca, çocuklar kendilerine oyun oynama ve hayal etme fırsatları sağlandığı sürece hayal gücü ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştirebilirler.
Yaratıcı oyunlar çocukların hayal gücünü adeta ateşler, iç dünyaları (duyguları) ve dış dünyayla ilgili algılarını ifade etmeye, başka kişilerin hayatlarını hayal etmeye, farklı durumlar ile ilgili çözüm üretmeye ve yeni bir şey yaratmaya teşvik eder. Hayal gücünü, çoğunlukla bir şey yaratmak ya da bir problemi çözmek üzere kullanırız.
Sağlıklı hayal gücü sayesinde, bir problem karşısında zihnimiz problemi inceler ve mantıklı, işe yarar bir sonuca varır. Çocuklarımız da hayali oyunlar sırasında, hayal güçlerini bu şekilde kullanırlar. Yaratıcı, hayali oyunlar oynama fırsatı verilen çocukların gelecekte, gerçek hayattaki problemlere de daha yaratıcı ve etkin çözümler buldukları ortaya konmuştur.
Hayal gücü aynı zamanda merak duygusunu da geliştirir. Hayal eden ve merak eden çocuklar ise hayatla ilgili daha fazla soru soran ve dolayısıyla daha fazla bilgi edinen bireyler olurlar. Serbest oyun zamanları kadar, çocukların çeşitli malzemeler kullanarak elleriyle oynadıkları, sonunda ise yepyeni bir ürün yarattıkları oyunlar da hayal gücünü ve yaratıcılığı en çok destekleyen oyunlardandır.
Bir çocuk hayal kurduğunda, bu hayali ile onu eleştirmek, yermek, “bunun gerçekleşmesi çok zor bir hayal olduğunu” söylemek, çocuğa ne hissettirir ve ne düşündürür?
Çocukların hayalleri iç dünyalarına açılan kapılardır ve yetişkinlere onların düşünceleri, istekleri, duyguları ile ilgili fazlasıyla fikir verir. Çocuklar oyunda hayallerini ortaya koydukları zaman ya da sözel yolla anne-babalarına hayallerinden bahsettiklerinde, anne babanın bu hayallerin gerçekleşmesi zor hayaller olduğunu ya da gerçekleşemeyeceğini ima etmeleri çocukların anne-babalarına duygu ve düşüncelerini açmaktan çekinmelerine yol açabilir.
Hayal kırıklığı yaşamalarına neden olabilir ve kendi iç dünyalarına ait hayaller kurmaktansa anne-babalarının arzu ettiği ya da onay verdiği hayaller kurma yoluna itebilir.
DOSYA HAYAL GÜCÜ İster küp veya lego parçaları olsun, ister kırtasiye malzemeleri ya da basit bir hamur, çocukların zihinlerinde hayal ettiklerini yaratmak için her nesne bir araç olabilir. Bu yaratıcı aktivitelerde ise eller ve parmaklar aktif olarak çalışır ve çocukların ince-motor becerileri ile el-göz koordinasyonları hiçbir aktivitede olmadığı kadar gelişir.
Bunların dışında hayali, yaratıcı oyunlar sırasında çocuklar çoğu zaman son derece aktiftirler. Koşar, zıplar, hayal ettikleri karakteri adeta hareketleriyle canlandırırlar. Bu oyunlardaki yüksek aktivite düzeyi çocukların fiziksel sağlığını destekleme, onlara kuvvet ve dayanıklılık kazandırma açısından olumlu etkilere sahiptir.
Hayal ile gerçek arasındaki çizgiyi belirleme konusunda aileler çocuklarının davranışlarını ve anlattıklarını nasıl gözlemlemeli ve hangi durumlarda müdahale etmeli ve/veya bir uzmana danışmalılar? Özellikle okul öncesi dönemde çocuklar çok fazla hayal kurmaya dayalı oyunlar oynayabilirler ya da zihinlerinde hayali karakterler yaratabilirler.
Bazı çocukların hayali arkadaşlarının sosyalleşme, arkadaş edinme ihtiyacı hayali karakterlerin oluşmasında bir etkendir. Bu durum çocuğun okul öncesi kuruma başlaması ve sosyalleşme ihtiyaçlarının karşılanmasıyla yavaş yavaş kaybolur.
Bazı çocuklar ise, gerçek hayatta yaşadıkları bazı zorlanmalardan ve arkadaş ilişkisi kurma ya da sürdürme ile ilgili güçlüklerinden ötürü hayali bir karakter yaratabilirler. Bu onlara yönetebildikleri, istedikleri gibi değiştirebildikleri ve böylece duygusal ihtiyaçlarını karşılayabildikleri bir alan yaratır. Anne-babaların çocukların oyunlarını ve söylemlerini takip etmeleri önemlidir.
Eğer hayal oyunları ve hayali arkadaşlar, çocuğun gerçek dış dünya ile bağ kurmasını, gerçek hayat olaylarından zevk almasını, sorumluluk ve görevlerini yerine getirmesini engelliyor ve/veya yalnızlaşmasına neden oluyorsa mutlaka bir uzmandan yardım alınmalıdır.
Çocuğunuzun hayal gücünü nasıl destekleyebilirsiniz? Günümüzde, anne-babalar çocukları ile birlikte geçirdikleri vakitleri yapılandırma ve eğitim fırsatları olarak değerlendirme eğilimindeler.
Öte yandan, eğitici ve yararlı olmakla birlikte bu eğitici aktiviteler çocukların yaratıcı düşüncelerini geliştiren aktiviteler değildir. Buna karşın, 2-3 yaştan itibaren serbest oyuna zaman ayırmak; hamur, boya kalemleri, küpler ve pek çok çeşitli materyaller ile çocuklarımızla önceden planlanmamış herhangi bir şey yaratmak; yani çocuklarımıza ‘açık uçlu’ aktiviteler sunmak yaratıcılığı besleyen bir oyun şeklidir. ‘
Kaynak; PSİ Gelişim Eğitim Araştırma Merkezi
Düşündürebilmek, gelecek için üretilecek ürünün ana kapısıdır. ( Kazım İLHAN )
Bu sözün ne kadar önemli olduğunu konular işlendikçe fark edeceğimizden eminim.
Toplumun ve ailenin en büyük ilacı doğru iletişimdir. ( Kazım İLHAN )
Birlikte siz, biz demeden, sıcak, sevecen ve mutlu birlikteliklerin bir arada olduğu sağlıklı neşeli yarınlar dilerim. Hoşça kalın
KAZIM İLHAN
SOSYOLOG VE AİLE DANIŞMA